Αν στην Ελλάδα το δίλημμα αριστερά ή δεξιά ξυπνά πολιτικά πάθη, στον οινικό κόσμο της Γαλλίας έχει μια εντελώς διαφορετική σημασία: Δεξιά ή Αριστερή όχθη;
Το δίλημμα αφορά μια από τις πιο διάσημες οινοπαραγωγικές περιοχές του πλανητή, το Bordeaux. To Bordeaux βρίσκεται στη νοτιοδυτική Γαλλία κοντά στον Ατλαντικό Ωκεανό και διατρέχεται από δυο ποταμούς, τον Dordogne στην ανατολική πλευρά και τον Garone στη δυτική πλευρά. Οι δύο ποταμοί ενώνονται σε ένα υδάτινο σώμα που αποτελεί την εκβολή Gironde και τους συνδέει με τον ωκεανό. Όλη η αναταραχή σε βάθος χρόνου με τη μεταφορά ύλης εδάφους, έχει συμβάλλει στις διαφορές στη σύσταση του εδάφους στις δυο όχθες με αποτέλεσμα καθεμιά να δημιουργεί μοναδικά, διαφορετικά κρασιά.
Οι αμπελοοινικές περιοχές που βρίσκονται στα ανατολικά (δεξιά) του ποταμού Dordogne θεωρούνται μέρος της Δεξιάς Όχθης. Οι πιο διάσημες ονομασίες της Δεξιάς Όχθης είναι το Saint-Émilion και το Pomerol, που φημίζονται για τα κρασιά που προσφέρονται για μεγάλη παλαίωση σε βάθος χρόνου. Η περιοχή περιλαμβάνει επίσης αυτές των Fronsac, Canon Fronsac, Lalande de Pomerol, Côtes de Blaye, Côtes de Bourg, Côtes de Bordeaux και Castillon Côtes de Bordeaux.
Οι περιοχές που βρίσκονται μεταξύ των δύο ποταμών και στα δυτικά (αριστερά) του ποταμού Garonne ονομάζονται Αριστερή Όχθη. Η Αριστερή Όχθη περιλαμβάνει τις οινοπαραγωγικές περιοχές Médoc και Haut Médoc, οι οποίες περιλαμβάνουν μερικά από τα ακριβότερα κτήματα στον κόσμο του κρασιού. Εδώ βρίσκονται οι πιο αναγνωρισμένες και παγκοσμίου φήμης ονομασίες του Μπορντό, όπως οι Saint-Estèphe, Pauillac, Saint-Julien και Margaux. Στα νότια του Médoc, αλλά ακόμα στην αριστερή όχθη, συναντάμε το Pessac-Léognan, το Graves, και ακόμα νοτιότερα το Sauternes και το Barsac, που είναι γνωστά για την παραγωγή γλυκού κρασιού τους.
Έδαφος και μικροκλίμα
Χάρη στην ανάμιξη που συμβαίνει στις εκβολές τον ποταμών ειδικά όταν αυτοί σχηματίζουν ένα μεγάλο δέλτα, το έδαφος μεταξύ Αριστερής και δεξιάς όχθης διαφέρει σημαντικά. Στην αριστερή όχθη το έδαφος έχει περισσότερη ασβεστολιθική βάση, με ένα στρώμα χαλίκι στην κορυφή και ελάχιστο πηλό για να συγκρατεί την υγρασία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το ριζικό σύστημα των κλημάτων να πρέπει να κατέβει βαθύτερα για να βρει την απαραίτητη ποσότητα νερού. Αυτός ο αγώνας οδηγεί συχνά σε πιο συγκεντρωμένα αρώματα και γεύσεις στα φρούτα. Από την άλλη η δεξιά όχθη αν και έχει τον ίδιο ασβεστόλιθο, αυτός είναι πιο κοντά στην επιφάνεια, έχει λιγότερο χαλίκι και περισσότερο πηλό. Πρόκειται για ιδανικές συνθήκες, αφού η παρουσία του ασβεστόλιθου κοντά στην επιφάνεια του εδάφους εξασφαλίζει το σωστό pH, καλή αποστράγγιση, θερμοκρασιακή σταθερότητα και καλύτερη υγεία των αμπελώνων. Όταν μάλιστα συνδυάζεται με πηλό και λίγο χαλίκι, δημιουργείται το ιδανικό περιβάλλον για την ανάπτυξη αμπελιών υψηλής ποιότητας και για την παραγωγή εξαιρετικών κρασιών.
Ποικιλίες σταφυλιών
Δεδομένου ότι διαφορετικές ποικιλίες σταφυλιών ευδοκιμούν σε διαφορετικούς τύπους εδάφους, αυτό ισχύει ιδιαίτερα όταν μιλούμε για την αριστερή και τη δεξιά όχθη. Το Cabernet Sauvignon προτιμά τον αγώνα που προσφέρει το βραχώδες, χαλικώδες έδαφος που προσφέρει η Αριστερή Όχθη. Το χαλίκι αιχμαλωτίζει και συγκρατεί τη θερμότητα, βοηθώντας τα κρασιά της περιοχής να αναπτύξουν γεύσεις ώριμων φρούτων με μεγάλες τανίνες. Αυτό επιτρέπει σε αυτά τα κρασιά να παλαιώσουν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Με μεγάλη διαφορά πίσω από το Cabernet Sauvignon ακολουθούν ποικιλίες όπως το Merlot, το Cabernet Franc, το Petit Verdot και το Malbec να παίζουν συνοδευτικούς ρόλους στη δημιουργία blend.
Στη δεξιά όχθη (η βορειοανατολική πλευρά του Dordogne) βασιλιάς είναι το Merlot. Απολαμβάνει το επιπλέον νερό που τείνει να συγκρατεί ο πηλός και δεν απαιτεί επιπλέον θερμότητα, όπως κάνει το Cabernet Sauvignon. Συνήθως αναμιγνύεται με Cabernet Franc, Cabernet Sauvignon, Petit Verdot και Malbec δίνοντας πολύ ενδιαφέροντα blends.
Διαφορετικά στυλ κρασιού
Με όλες αυτές τις διαφορές στο έδαφος, το κλίμα και τις καλλιεργούμενες ποικιλίες είναι αναμενόμενο να διαφέρει και ο χαρακτήρας κάθε κρασιού στη φιάλη. Το Cabernet Sauvignon είτε μονοποικιλιακό είτε σε blend από την αριστερή όχθη δίνει συνήθως εμφατικά, μεγάλα κρασιά ιδανικά για μακρόχρονη παλαίωση. Αυτό συμβαίνει διότι η υψηλότερη συγκέντρωση φρούτων και τα επίπεδα τανίνης ευνοούν τα κρασιά που θα εξελίσσονται και θα βελτιώνονται με τον καιρό στο κελάρι.
Από την άλλη το κυρίαρχο Merlot στη δεξιά όχθη είτε μονοποικιλιακό είτε σε blend, δίνει κρασιά με πιο μαλακή υφή, με μαλακά φρούτα και μαλακές τανίνες που τα καθιστούν ιδανικά για πρώιμη απόλαυση. Φυσικά, τα κορυφαία κρασιά του St. Emilion (λ.χ. Pavie, Figeac, Angelus) και Pomerol (λ.χ. Petrus και Cheval Blanc) είναι από την ίδια στόφα με τα παλαιωμένα κρασιά Grand Cru Classe της αριστερής όχθης και μπορούν να επωφεληθούν από δεκαετίες στο κελάρι.
Ταξινομήσεις
Οι ταξινομήσεις των κρασιών του Bordeaux είναι μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και περίπλοκη πτυχή της οινοποιητικής παράδοσης αυτής της περιοχής. Η περιοδική κατάταξη των κρασιών σε κατηγορίες υψηλής ποιότητας έχει γίνει επίσημα, με πιο διάσημη ταξινόμηση την Κατάταξη των Medoc του 1855 που αναφέρεται στην αριστερή όχθη. Στη δεξιά όχθη έχουμε την ταξινόμηση του St. Emilion που ξεκίνησε το 1955 και αναθεωρείται κάθε μια δεκαετία.
Η Αριστερή Όχθη φιλοξενεί τη διαβόητη Ταξινόμηση των Médoc του 1855 που στην ουσία, χωρίζει τα κρασιά σε πέντε κατηγορίες ή “crus”, και πιο συγκεκριμένα στις εξής:
- First Growth (Premier Cru): Κρασιά που θεωρούνται τα καλύτερα και πιο ακριβά του κόσμου με μόλις πέντε παραγωγους: Château Lafite Rothschild (Pauillac), Château Margaux (Margaux), Château Latour (Pauillac), Château Haut-Brion (Graves), Château Mouton Rothschild (Pauillac) — Εντάχθηκε στην πρώτη κατηγορία το 1973, αν και αρχικά ήταν δεύτερης κατηγορίας.
- Second Growth (Deuxième Cru) που αριθμεί 14 παραγωγούς με εξαιρετικά κρασιά, αν και λιγότερο γνωστά και ακριβά από τα πρώτης κατηγορίας.
- Third Growth (Troisième Cru) που αριθμεί 14 παραγωγούς. Συνεχίζοντας με τον ίδιο τρόπο, κάθε κατηγορία περιλαμβάνει παραγωγούς που θεωρούνται υψηλής ποιότητας, αλλά είναι ελαφρώς λιγότερο διάσημοι ή ακριβοί.
- Fourth Growth (Quatrième Cru) που αριθμεί 10 παραγωγούς
- Fifth Growth (Cinquième Cru) που αριθμεί 18 παραγωγούς.
Οι παραγωγοί γλυκών κρασιών Sauternes και Barsac της περιοχής έχουν επίσης το δικό τους σύστημα ταξινόμησης.
Η μόνη ταξινόμηση στη δεξιά όχθη είναι αυτή του St-Emilion. Ξεκίνησε το 1955 αναθεωρείται κάθε 10 χρόνια και βασίζεται σε ένα σύστημα που περιλαμβάνει τη φήμη του κτήματος, την ποιότητα του κρασιού και την εμπορική του επιτυχία. Τα κρασιά κορυφαίας βαθμίδας λαμβάνουν την ονομασία Premier Grand Cru Classé, τα οποία διακρίνονται περαιτέρω από τις βαθμολογίες «Α» και «Β» . Ακολουθεί η κατηγορία Grand Cru Classé που αφορά κτήματα που παράγουν εξαιρετικά κρασιά, αλλά δεν είναι στην κορυφή της ταξινόμησης με την ποιότητα όμως να εξακολουθεί να είναι υψηλή και ανταγωνίζονται τις πρώτες κατηγορίες σε πολλούς τομείς. Η τελευταία έκδοση του 2022 περιλαμβάνει 14 Premier Grand Cru Classés, με μόνο δύο να έχουν λάβει το καθεστώς Grand Cru Classé A (Chateau Figeac και Chateau Pavie) και 71 Grand Cru Classés.
Η επιλογή της πιο ταιριαστής φιάλης κρασί από το Bordeaux άπτεται στο προσωπικό στυλ του καθενός μας. Τολμώ να προτείνω παραγωγούς από τη δεξιά όχθη (Chateu Penaud, Chateau Haut-Grelot, Grains d’ Estuaire) για πιο μαλακά κρασιά, που πίνονται ευχάριστα και στη νεότητά τους ενώ από την αριστερή όχθη για κρασιά με πιο έντονες τανίνες και συμπυκνωμένες γεύσεις. Μην ξεχνάτε, το καλό κρασί μας ενώνει από όποια περιοχή και αν προέρχεται…
Κόντος Γ Παναγιώτης